Page No 97:
Question 1
एकपदेन उत्तरत −(क) सूर्य कस्यां दिशायाम् उदेति?
(ख) आर्यभटस्य वेधशाला कुत्र आसीत्?
(ग) महान गणितज्ञ: ज्योतिविच्च क: अस्ति?
(घ) आर्यभटेन क: ग्रन्थ: रचित: ?
(ङ) अस्माकं प्रथमोपग्रहस्य नाम किम् अस्ति?
Answer:
(क) पूर्वस्याम् ।(ख) पाटलीपुत्रे।
(ग) आर्यभट: ।
(घ) आर्यभटीयम्।
(ङ) आर्यभट: ।
Question 2
सन्धिविच्छेद कुरूत −(क) ग्रन्थोऽयम् – ——————— + ——————— (ख) सूर्याचल: – ——————— + ——————— (ग) तथैव – ——————— + ——————— (घ) कालातिगामिनी – ——————— + ——————— (ङ) प्रथमोपग्रहस्य – ——————— + ———————
Answer:
(क) ग्रन्थोऽयम् – ग्रन्थ: + अयम् (ख) सूर्याचल: – सूर्य + अचल: (ग) तथैव – तथा + इव (घ) कालातिगामिनी – काल + अतिगामिनी (ङ) प्रथमोपग्रहस्य – प्रथम + उपग्रहस्य
Page No 98:
Question 3
अधोलिखित पदानां विपरीतार्थक पदानि लिखत −| (क) | उदय: | ——————— |
| (ख) | अचल: | ——————— |
| (ग) | अन्धकार: | ——————— |
| (घ) | स्थिर: | ——————— |
| (ङ) | समादर: | ——————— |
Answer:
| (क) | उदय: | अस्त: |
| (ख) | अचल: | चल: |
| (ग) | अन्धकार: | प्रकाश: |
| (घ) | स्थिर: | अस्थिर: |
| (ङ) | समादर: | निरादर: |
Question 4
अधोलिखितानि पदानि आधृत्य वाक्यानि रचयत −| (क) | साम्प्रतम् | – | ——————— |
| (ख) | निकषा | – | ——————— |
| (ग) | परित: | – | ——————— |
| (घ) | उपविष्ट: | – | ——————— |
| (ङ) | कर्मभूमि: | – | ——————— |
| (च) | वैज्ञानिक: | – | ——————— |
Answer:
| (क) | साम्प्रतम् | – | साम्प्रतं क्रीडाक्षेत्रे गच्छ। |
| (ख) | निकषा | – | तृणं निकषा वृक्ष: अस्ति। |
| (ग) | परित: | – | विद्यालयं परित: उद्यानमस्ति। |
| (घ) | उपविष्ट: | – | काष्ठपीठे उपविष्ट:। |
| (ङ) | कर्मभूमि: | – | एष: मम् कर्मभूमि: अस्ति। |
| (च) | वैज्ञानिक: | – | वैज्ञानिक: अनवेषणं करोति। |
Question 5
मञ्जूषात: पदानि चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत −नौकाम् ,पृथिवी ,तदा ,चला ,अस्तं
(ख) सूर्य: अचल: पृथिवी च ———————।
(ग) ——————— स्वकीये अक्षे घूर्णति।
(घ) यदा पृथिव्या: छाया पातेन चन्द्रस्य प्रकाश: अवरूध्यते ——————— चन्द्रग्रहण
भवति।
(ङ) नौकायाम् उपविष्ट: मानव: ——————— स्थिरामनुभवति।
Answer:
(क) सूर्य: पूर्वदिशायाम् उदेति पश्चिम दिशि च अस्तं गच्छति।(ख) सूर्य: अचल: पृथिवी च चला।
(ग) पृथिवी स्वकीये अक्षे घूर्णति।
(घ) यदा पृथिव्या: छाया पातेन चन्द्रस्य प्रकाश: अवरूध्यते तदा चन्द्रग्रहण भवति।
(ङ) नौकायाम् उपविष्ट: मानव: नौकाम् स्थिरामनुभवति।
Page No 99:
Question 6
उदाहरणानुसार पद परिचयं ददत −- पदानिलिङ्गमविभक्ति:वचनम्यथा-चन्द्रस्यपुँल्लिङ्ग:षष्ठीएकवचनम्(क)वेधशालायाम्—————————————————————(ख)पृथिवी—————————————————————(ग)परम्परया—————————————————————(घ)त्रीणि—————————————————————(ङ)छायापातेन—————————————————————
Answer:
- पदानिलिङ्गमविभक्ति:वचनम्यथा-चन्द्रस्यपुँल्लिङ्ग:षष्ठीएकवचनम्(क)वेधशालायाम्स्त्रीलिङ्ग:सप्तमीएकवचनम्(ख)पृथिवीस्त्रीलिङ्ग:प्रथमाएकवचनम्(ग)परम्परयास्त्रीलिङ्ग:तृतीयाएकवचनम्(घ)त्रीणिनपुसंकलिङ्ग:प्रथमाबहुवचनम्(ङ)छायापातेनपुँल्लिङ्ग:तृतीयाएकवचनम्
Question 7
‘मति’ शब्दस्य रूपाणि पूरयत −- विभक्ति:एकवचनम्द्विवचनम्बहुवचनम्प्रथमामति:मतीमतय:द्वितीयामतिम्———————मती:तृतीयामत्यामतिभ्याम्———————चतुर्थी———————मतिभ्याम्मतिभ्य:पञ्चमीमत्या:,मते:——————————————षष्ठी———————मत्यो:मतीनाम्सप्तमीमत्याम्मत्यो:मतिषुसम्बोधनम्———————हे मती।हे मतय:।
Answer:
- विभक्ति:एकवचनम्द्विवचनम्बहुवचनम्प्रथमामति:मतीमतय:द्वितीयामतिम्मतीमती:तृतीयामत्यामतिभ्याम्मतिभि:चतुर्थीमत्यै,मत्येमतिभ्याम्मतिभ्य:पञ्चमीमत्या:,मते:मतिभ्याम्मतिभ्य:षष्ठीमत्या:मत्यो:मतीनाम्सप्तमीमत्याम्मत्यो:मतिषुसम्बोधनम्हे मते!हे मती।हे मतय:।
0 comments:
Post a Comment